Inleiding

Bestuurlijke hoofdlijn
Het afgelopen jaar is in de stad veel ontwikkeld en gerealiseerd. De economie groeit en dat zien we terug in de groei en de vestiging van bedrijven en in de bloei van de woningbouwontwikkeling, terwijl de druk op de woningmarkt blijft toenemen. Mede door de economische groei is geïnvesteerd en geprofiteerd in de stad. In de afgelopen periode is een goede basis gelegd om verdere kansen te benutten, zoals de doorontwikkeling transformatie Sociaal Domein en de energietransitie. Hierdoor kunnen Zaanstad en haar inwoners nog meer van de groei profiteren.

Tegelijkertijd profiteren de mensen met een uitkering nog niet genoeg van deze ontwikkelingen en daarom zijn we extra in hen gaan investeren. De Sociale Wijkteams (SWT’s) hebben hun plek in de wijk gevonden en breiden hun takenpakket uit. Armoede heeft meer aandacht gekregen en inmiddels spreken de SWT’s  alle mensen die een bijstandsuitkering aanvragen. Na een roerige zomer investeren we in de wijken Poelenburg- en Peldersveld, zowel op de korte termijn met het actieplan als op de langere termijn met de gebiedsontwikkeling van MAAK.Zaanstad rond de Achtersluispolder-Poelenburg.

Investeren in de stad
In 2016 heeft de gemeente op verschillende manieren vorm gegeven aan haar ambitie om samen met inwoners, buurten, ondernemers en (maatschappelijke) instellingen programma’s en projecten in Zaanstad te realiseren. Steeds vaker participeren zij in de beleidsontwikkeling, bijvoorbeeld door ideeën aan te dragen voor maatschappelijke vraagstukken op een website die inwoners daartoe uitdaagt: de CityChallenge. Afgelopen jaar is hiermee een kunstroute uitgezet, volledig in Zaanse stijl. De CityChallenge ‘Sportparticipatie onder jongeren’ leverde veel ideeën op voor laagdrempelige activiteiten die het Sportbedrijf elke vakantie in de wijken heeft aangeboden. Ook bij MAAK.Zaanstad waren inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers betrokken. MAAK.Zaanstad is tot stand gekomen samen met de Zaankanters. MAAK.Zaanstad intensiveert organische gebiedsontwikkeling. Speciale aandacht krijgt daarbij het aanpakken van knelpunten en barrières in de stad, zowel fysiek als maatschappelijk. In 2016 nam de druk op de woningmarkt verder toe. We zien een toenemende vraag naar woningen, ook vanuit Amsterdam. Daarnaast neemt de vraag om te investeren in woningbouw in Zaanstad verder toe. Door de vaststelling van MAAK.Zaanstad is de woningbouwopgave verhoogd tot 15.000 tot 20.000 woningen. Het jaar 2016 was het jaar van bewustwording over de gevolgen van de Omgevingswet voor de organisatie en stad. Er is gestart met het definiëren van de ambitie voor de implementatie van de Omgevingswet en ook met het werken ‘in de geest van de Omgevingswet’.

Economische groei zet door
De economische groei in 2015 heeft zich in 2016 voortgezet. Het afgelopen jaar is de landelijke economie verder gegroeid en ook Zaanstad heeft daarvan geprofiteerd. Door de economische groei is een start gemaakt met ambitieuze plannen, zoals MAAK.Zaanstad. Ook biedt deze groei kansen voor bedrijven en inwoners. Zo hebben meer bedrijven zich in Zaanstad gevestigd. De vraag naar kantoorruimte stijgt en de leegstand loopt terug. Onze inzet, zoals het verbeteren van het vestigingsklimaat, MAAK.Zaanstad en het bedrijvenpark HoogTij, heeft er toe geleid dat er in 2016 circa 200 bedrijfsvestigingen zijn bijgekomen. Met de transformatie van bedrijventerreinen is een start gemaakt, waardoor een betere verhouding ontstaat tussen vraag en aanbod. Ook het toerisme groeit in Zaanstad. Dit is de zien in de toename van het aantal binnenlandse en buitenlandse bezoekers en ook aan de stijgende uitgaven per persoon. De basis is gelegd voor het Cultuurcluster. In 2016 is het definitieve ontwerp voor het Cultuurcluster binnen Inverdan gereed gekomen. Daarnaast hebben zich twee nieuwe hotels gevestigd in Zaanstad en is er een groei te zien in het aantal riviercruiseschepen dat de Zaanstreek aandoet.

Investeren in maatschappelijk domein
Niet iedereen profiteert van deze economische groei. Ondanks de economische groei zien we dat het aantal huishoudens met een uitkering nog toeneemt, al is die groei lager dan de afgelopen jaren. Er is ten dele sprake van een mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Om de mismatch op de Zaanse arbeidsmarkt te verkleinen, investeren we zowel in de ontwikkeling van vaardigheden van mensen die aan de kant staan, als in de relatie met werkgevers. Op het gebied van arbeidsparticipatie wordt de mogelijkheid geboden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkervaring op te doen in de ‘ServicePlusTeams’ en het team ‘Werken in de Wijk’. In 2016 hebben 155 mensen werkervaring kunnen opdoen en zijn 54 mensen doorgestroomd naar de reguliere arbeidsmarkt. Toekomstgericht doen we dat door samen met de onderwijssector de basis te versterken in Integrale Kindcentra en het aantal schoolverlaters zonder diploma te verminderen. We hebben er speciale aandacht voor om de nieuwkomers in de stad zo snel en goed mogelijk in staat te stellen om in de Zaanse samenleving mee te draaien.

In 2016 hebben we met de acht gemeenten in Zaanstreek-Waterland een principeakkoord bereikt over het opheffen van de gemeenschappelijke regeling BaanStede. Dit creëert nieuwe ruimte om vorm te geven aan de organisatie van de uitvoering van de taken die Participatiewet aan gemeenten geeft. Voor de gemeente Zaanstad betekent dat het oprichten van een Participatiebedrijf samen met de gemeente Purmerend.

De wijk Poelenburg is een wijk met kansen en problemen. Het afgelopen jaar hebben we ingezet op onze relatie ten opzichte van de multiculturele netwerken in de stad. Dit heeft er toe geleid dat de gemeente in 2016 beter in positie is gekomen. Deze kennis en het netwerk zijn ingezet om de spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap in Zaanstad na de Turkse couppoging te signaleren, te duiden en te monitoren. Na de onrust in Poelenburg in september is ook gebruik gemaakt van deze kennis en het netwerk. Samen met de wijk is een Actieplan Poelenburg-Peldersveld opgesteld.

Steeds meer bewoners met een ondersteuningsvraag weten de Sociale Wijkteams en de Jeugdteams te vinden en zijn overwegend positief over de ondersteuning die zij daar krijgen. De uitgaven aan zorg en ondersteuning zijn gestegen. Het is zaak goed te blijven volgen wat daarvan de onderliggende redenen zijn. Er wordt steeds beter samengewerkt met partners in de wijk, zoals scholen en  huisartsen. De Sociale  Wijkteams ondersteunen huishoudens met armoedeproblematiek op maat en voeren een gesprek met iedereen die een bijstandsuitkering aanvraagt.

Ook de gemeentelijke organisatie is in beweging, zoals te zien is bij de invoering van de Omgevingswet, waarbij al gewerkt wordt in de geest van de Omgevingswet. Zaanstad is op vele fronten koploper, zoals bij de invoering van de Omgevingswet en bij de doorontwikkelingen in het Sociaal Domein.

Financiën
Het financiële resultaat over 2016 bedraagt € 6,2 mln. voordelig. Bij de laatste bijstelling van de begroting (via de Najaarsrapportage) sloot de begroting met een batig saldo van € 2,5 mln..

Ten opzichte van de prospectie bij Najaarsrapportage heeft zich richting einde jaar een verdere verbetering voorgedaan van € 3,7 mln. Met name ontwikkelingen die zich manifesteerde na vaststelling van de Najaarsrapportage waren daar debet aan:

Analyse van het resultaat op hoofdlijnen

     Bedragen x € 1 mln.

Ten opzichte van voorgaande jaren kent de ontwikkeling van het resultaat het volgende verloop gedurende het jaar:

Omvang en ontwikkeling resultaat afgelopen 5 jaren:

Bedragen x € 1 mln.

Voor een integraal overzicht van het resultaat per programma verwijzen wij u naar Hoofdstuk 4.1 (Resultaatmodel). In hoofdstuk 4.2 is een uitgebreidere analyse van het resultaat opgenomen.
Per programma is er een toelichting op programmaniveau opgenomen bij een afwijking > € 250.000.

Het BBV maakt een onderscheid tussen resultaatbepaling en resultaatbestemming. Alle baten en lasten dienen via de programmarekening te lopen. De gemeente mag geen baten of lasten rechtstreeks in het eigen vermogen muteren. De mutaties in het eigen vermogen vinden plaats door middel van de resultaatbestemming. Het resultaat vóór bestemming bedraagt € 1.891 positief. Per saldo is € 4.330 onttrokken aan de reserves, zodat het uiteindelijke nog te bestemmen resultaat over 2016 € 6.220 bedraagt. Dit bedrag is afzonderlijk vermeld onder het eigen vermogen in de balans.

De omvang van de reserves bedraagt ultimo 2016 circa 15,4% van het balanstotaal (2015: 15,6%). Ultimo 2016 bedraagt het saldo van deze reserves € 116,6 mln. (2015: € 111,5 mln.).

De direct beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt in 2016 € 22,3 mln. en ligt daarmee op het wenselijke niveau volgens de vastgestelde kaders uit de nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement.

Voor een nadere duiding van de financiële positie verwijzen wij naar de paragrafen treasury en weerstandsvermogen van deze jaarstukken.