Maatschappelijke voorzieningen

Via het stimuleringsproject Cultuureducatie met Kwaliteit werkt FluXus aan het bevorderen van de cultuureducatie in het basisonderwijs. Inmiddels is bekend dat het ministerie van OC&W de huidige subsidieregeling na 2017 met nog eens vier jaar verlengt. Ook de Bieb draagt via leesbevorderingsactiviteiten bij aan cultuureducatie. Aanvullend op het Fonds Meedoen biedt het Jeugdcultuurfonds een financiële tegemoetkoming waarmee kinderen uit gezinnen met lage inkomens kunnen deelnemen aan culturele activiteiten.

Volgens planning wordt in 2016 het Voorlopig Ontwerp voor het cultuurcluster omgezet in een Definitief Ontwerp en start daarna de voorbereiding (bestek) voor de realisatiefase. Gelijktijdig zal ook de organisatorische samenwerking tussen de verschillende functies verder vorm krijgen.

Met onze Zaanse culturele en cultuurhistorische kwaliteiten kunnen we het culturele aanbod en de identiteit en het imago van Zaanstad nog meer versterken. Daarmee kan de aantrekkelijkheid en aantrekkingskracht van de stad voor zowel bewoners als bezoekers/toeristen worden vergroot. Dat vraagt om meer lokale en regionale samenwerking, vooral op museaal en evenementengebied. Waar nodig en mogelijk biedt de gemeente (tijdelijke) ondersteuning aan nieuwe initiatieven die een meerwaarde kunnen bieden. De evenementennota Zaanse Smaakmakers is in 2015 geëvalueerd. De koerswijzigingen die daaruit voortkomen worden vanaf 2016 uitgewerkt en ingevoerd.

Wij zijn voorstander van meer samenwerking tussen lokale omroepen, maar het initiatief hiertoe zal in eerste instantie vanuit de organisaties zelf moeten komen.

• Bieden van individuele financiële ondersteuning voor cultuurparticipatie d.m.v. het Fonds Meedoen en het Jeugdcultuurfonds
• In opdracht zal de gemeentelijke kunstcollectie (binnenkunst) volgens een plan worden afgestoten. Waarbij de kunstwerken afkomstig van de Beeldende Kunst Regeling eerst voor een bescheiden vergoeding worden aangeboden aan de makers
• Werken aan versterking en vernieuwing van cultuur in Zaanstad (doorontwikkeling vanuit de Toekomstagenda Cultuur)
• Verstrekken van subsidies voor bibliotheek, musea, podia, lokale omroep, filmtheater en cultuureducatie
• Subsidies verstrekken voor amateurkunst, kleine culturele organisaties en activiteiten. Amateurkunstverenigingen hebben zekerheid over de subsidie t/m 2018. Ook is ruimte voor eenmalige subsidies.
• Inzetten van combinatiefunctionarissen Cultuur door FluXus (in samenwerking met onderwijs en cultuur), om basisschoolleerlingen te stimuleren buitenschools culturele activiteiten te beoefenen
• Gebruiken van het verruimde budget voor evenementen, passend bij onze ambitie, voor de versterking van bestaande evenementen, popups en het aantrekken van nieuwe, interessante evenementen waarmee Zaanstad en de Zaanstreek zich kunnen profileren
• Voorbereidingen cultuurcluster (gebouw; organisatorische samenwerking)
• Afstemmen met het onderwijsveld over voortgang, afronding en follow-up project Cultuureducatie met Kwaliteit
• Stimuleren van meer lokale en regionale museale samenwerking
• Invoeren nieuw/aangepast evenementenbeleid
• Invoeren nieuwe/aangepaste culturele adviesstructuur

In 2016 is door een samenwerking tussen De Bieb en FluXus het culturele basisaanbod uitgebreid met de Volksuniversiteit.

In een bijeenkomst met amateurkunstorganisaties kwam naar voren dat de meeste verenigingen tevreden zijn over de huidige subsidieaanpak. Ook is gebleken dat er meer aanvragen voor subsidie binnenkomen.

Het afgelopen jaar is nieuw evenementenbeleid ontwikkeld en vastgesteld, waarin veel aandacht is besteed aan inhoud en kwaliteit en aan de aansluiting met het toeristisch beleid en de promotie van de stad.

Een kwartiermaker is aangesteld om in samenwerking met evenementenorganisaties dit nieuwe beleid verder te implementeren.

De voorbereidingen voor het Cultuurcluster hebben in 2016 geleid tot een Definitief Ontwerp voor het gebouw. De aanbestedingsprocedure voor het bestek en de bouw heeft niet tot een opdracht geleid. Daarom is gekozen voor een andere aanpak. In het nieuwe voorstel is rekening gehouden met een extra investeringsbijdrage en maakt de gemeente zelf het bestek. Samen met de betrokken organisaties is in 2016 tevens overleg gevoerd over de toekomstige samenwerking, onder andere met betrekking tot het toekomstige beheer van het gebouw.

In 2016 is de rijkssubsidie Cultuureducatie met Kwaliteit verlengd tot 2020. Hierdoor was het mogelijk om de lokale samenwerking tussen FluXus en het basisonderwijs op het gebied van cultuureducatie voort te zetten.

In overleg met alle betrokken partijen is in 2016 onderzoek gedaan naar hoe de Zaanse Schans zich in de toekomst verder kan ontwikkelen. Aan de hand hiervan is gestart met de voorbereidingen voor een ruimtelijke ontwikkelstrategie. Hierbij worden ook de plannen voor verplaatsing van de Wereld van Windmolens betrokken.

Het Zaans Museum nam het beheer van een deel van de collectie van het Hembrugmuseum op zich. In 2016 werd ook het atelier Monet geopend. In overleg met enkele Amsterdamse musea is een onderzoek gestart naar de mogelijke vestiging van een kunsthal in Zaandam waarin stukken uit collecties van Amsterdamse musea kunnen worden tentoongesteld.

Voor de afstoting van de gemeentelijke kunstcollectie is de opdracht verleend, maar er zijn nog geen werken verkocht.

De lokale omroep heeft haar aanbod in september 2016 uitgebreid met televisieactiviteiten. In samenwerking met RTVNH werd verslag gedaan van de Dam tot Damloop.

Toelichting op prestatie indicatoren:

Het aantal scholen dat meedoet aan cultuureducatie met kwaliteit is gelijk gebleven, maar door een groei van het totaal aantal scholen is het percentage van de indicator gedaald.

Er zit enorm veel kracht in de stad. Bepaalde initiatieven bestaan al jaren, zoals diverse Huttendorpen. Daarnaast ontstaan er steeds meer nieuwe initiatieven, zoals bewoners en winkeliers die zich gezamenlijk inzetten bij Tussen Zuiddijk en Zaan en het Russische Buurt-team dat zelfstandig van alles in en voor de buurt organiseert. Daarnaast nog de bewonersbedrijven Poelenburg die landelijk bekend zijn en de Zaanse Schonen die op positieve wijze zwerfafval bestrijden. Als gemeente willen we goed aansluiten bij wat er al is en ruimte geven voor (nieuwe) initiatieven. Zaanstad heeft en toont oprechte interesse in inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. We hebben vertrouwen en richten ons op samenwerking en verbinding. Waar nodig helpen we, bijvoorbeeld door de weg te wijzen in de wirwar van bepalingen waaraan je moet voldoen als je iets wilt ondernemen in de stad. Daarnaast vereenvoudigen we deze weg zo veel mogelijk.

De Sociale Wijkteams functioneren optimaal als zij aansluiten bij de potentie en urgentie in de wijk. Daarom zijn we, parallel aan het aanbestedingstraject, in het voorjaar het actie-onderzoek Burgerlab gestart. Hierin onderzoeken wij hoe bewoners optimaal te stimuleren om bij te dragen aan maatschappelijke ondersteuning en participatie in de wijken en hierin te ondersteunen. Daarnaast kijken wij hoe de Sociale Wijkteams daadwerkelijk open kunnen staan voor burgerinitiatief. Het advies Burgerlab wordt in het najaar van 2015 voorgelegd en vormt de basis voor versterking van de verhouding tussen Sociale Wijkteams & maatschappelijke initiatieven.

Vrijwilligers zijn belangrijk voor de stad. Daarnaast is de vrijwilliger en het vrijwilligerswerk steeds veelkleuriger geworden. Ruim een derde van de Zaankanters zet zich vrijwillig in. Naast ‘traditionelere’ vormen van vrijwilligerswerk, zetten Zaankanters zich steeds meer in andere verbanden in. Bijvoorbeeld via BUUV.nu met een klusje, of via een Sociaal Wijkteam, of door mee te doen aan buurtinitiatieven of groenadoptie. De ontwikkelingen in onder andere de zorg maken dat een steeds groter beroep wordt gedaan op vrijwilligers en vrijwilligerswerk ook verandert en meer ‘op maat’ moet zijn. Ook de verzelfstandiging van de buurthuizen heeft de afgelopen maanden impact gehad op de omvang van en vraag aan vrijwilligers. Zaanstad wil goed aansluiten bij wat vrijwilligers anno 2016 nodig hebben. Reden genoeg voor een nieuw beleid Vrijwillige inzet, dat zich richt op het stimuleren, waarderen en toerusten van vrijwilligers in Zaanstad.

• Stimuleren dat inwoners onderling en met ambtenaren met elkaar in gesprek kunnen gaan. Zoals via een City Challenge goede ideeën voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken ophalen.
• Verminderen van de regeldruk t.b.v. maatschappelijke initiatieven, zie ook programma 8/1.2 regeldruk. Bij initiatieven inventariseren welke regels aangepast en/of afgeschaft kunnen worden.
• Wijkmanagers zetten hun netwerk, expertise en het stimuleringsbudget in voor wijkinitiatieven
• Ter beschikking stellen van budget/subsidiegeld ter ondersteuning van bewonersinitiatieven op een heldere en eenduidig te benaderen manier voor bewoners die zich willen inzetten. Dit zowel op het niveau van de eigen wijk als de gehele stad
• Naar verwachting wordt eind 2015 het beleid ten aanzien van (ondersteuning van) vrijwilligers vastgesteld. In 2016 werken wij dit verder uit
• Organiseren van sessies waarin uitwisseling en samenwerking tussen wijkteams, buurthuizen, maatschappelijke organisaties en maatschappelijke initiatieven wordt gestimuleerd. Dit gebeurt onder andere in het kader van Burgerlab

De grote hoeveelheid Zaankanters die zich vrijwillig inzet, wordt vanaf eind 2016 gewaardeerd volgens een nieuwe stijl. In plaats van eenmaal per jaar aandacht te hebben voor een grote groep vrijwilligers, zetten we nu regelmatig een kleinere groep in het zonnetje. Het feest voor alle vrijwilligers was dit jaar voor de elfde keer een groot succes.

In de zomer van 2016 is in samenwerking met een grote groep vrijwilligers en platform Aan de Zaan een start gemaakt met de vernieuwing van de subsidieregeling voor maatschappelijke initiatieven. In december is met deze input een City Challenge van start gegaan.

Afgelopen jaar is met de opbrengst van de City Challenge ‘Zaans Hout’ een kunstroute uitgezet volledig in Zaanse stijl. In deze route zullen exposities van lokale kunstenaars komen te hangen.

De City Challenge ‘Sportparticipatie onder jongeren’ heeft ertoe geleid dat het Sportbedrijf elke vakantie laagdrempelige activiteiten in de wijken heeft aangeboden.

In de discussie over de toekomst van de Fronikboerderij is een afwegingskader ontwikkeld om de maatschappelijke waarde van dit bewonersinitiatief beter te kunnen vergelijken met de financiële (grond)waarde. De gemeente is met de Stichting Fronik in gesprek over het ondernemingsplan dat door de stichting is ingediend.

In oktober is de Stadsexpeditie georganiseerd. Bij dit evenement waren meer dan honderd vrijwilligers aanwezig en werden samen met ondernemers workshops gegeven.  

Toelichting op effectindicatoren:

Het percentage Zaankanters dat zegt actief te zijn als vrijwilliger is gedaald. Dit cijfer komt niet overeen met andere signalen over vrijwillige inzet. Via het online platform www.zaankantersvoorelkaar.nl worden steeds meer matches gemaakt tussen vrijwilligers en organisaties. Ook de Sociale Wijkteams (SWT’s) zien dat veel mensen die zij helpen, zich inspannen om iets terug te doen.

In Zaanstad wordt succesvol multicultureel samengeleefd. Maar we hebben de indruk dat onze participatie-instrumenten verschillende bevolkingsgroepen niet altijd of onvoldoende bereiken. Behoeften binnen deze groepen sluiten niet altijd aan bij de rol van de gemeente en het beleid.

In het afgelopen jaar zijn ook spanningen naar boven gekomen, waarvan wij onderzoeken of hier sprake is van incidenten of dat er sprake is van onderstroom, segregatie of tweedeling in verwachtingen en meningen. Na een inventarisatie van het maatschappelijk speelveld en de daarin opererende relevante organisaties en groeperingen, stellen wij een actieplan op voor de aanpak van polarisatie en radicalisering. Bij de uitvoering van het actieplan werken wij samen met het maatschappelijk middenveld: in het bijzonder het onderwijsveld, maar daarnaast ook Sociale Wijkteams, multiculturele organisaties, Bureau Discriminatiezaken, religieuze instellingen en de politie.

In 2015 is een bijstelling van het budget voor de begeleiding van vluchtelingen gevraagd. De taakstelling voor huisvesting van statushouders, die het Rijk de gemeenten oplegt, varieert per jaar. Afgelopen jaar zagen wij een stijging van het aantal vluchtelingen en voor 2016 en 2017 verwachten wij dat het aantal verder toe zal nemen. Wij verwachten een stijging van minimaal 30%. Dit betekent hogere kosten voor de begeleiding door Vluchtelingenwerk van 50.000 euro per jaar. Daarnaast is er personele capaciteit nodig om opvang, huisvesting en scholing in te regelen. Het is een maatschappelijke ontwikkeling en opgave, waar wij ons zeer verantwoordelijk voor voelen.

Door de stichting vluchtelingenwerk is aangegeven dat zij verwachten dat de toestroom over 2 jaar vermindert. Daarom wordt dit nadeel nu voor 2 jaar gemeld. Na 2 jaar zal geëvalueerd worden met de stichting vluchtelingenwerk of het aantal vluchtelingen werkelijk afneemt. De toegenomen stroom vluchtelingen is geen wens voor nieuw beleid, maar een autonome ontwikkeling. Het betreft geen intensivering van bestaand beleid, maar de uitvoering van bestaand beleid dat meer kost als gevolg van hogere toestroom.

Binnen het maatschappelijk domein is de Algemene Reserve Sociaal gevormd voor tegenvallers die zich niet langer dan 2 jaar voordoen. Indien blijkt dat na 2 jaar nog steeds sprake is van een verhoogde instroom, zal naar passende dekking gezocht moeten worden. Voor de eerste 2 jaar wordt voorgesteld een onttrekking aan de ARS te doen.

• Inventariseren van het multiculturele speelveld
• Opstellen van een actieplan radicalisering en polarisatie
• Uitvoeren wettelijke taakstelling voor huisvesting van statushouders

Binnen het thema multicultureel samenleven hebben zich in 2016 veel ontwikkelingen voorgedaan. Zowel wat betreft het netwerk in de stad als op het vluchtelingenvraagstuk.

De gemeente Zaanstad is in 2016 beter in positie gekomen in haar relatie ten opzichte van de multiculturele netwerken in de stad. We hebben een netwerk opgebouwd, relaties versterkt en kennis opgedaan van de verschillende achtergronden. Deze kennis en het netwerk zijn ingezet om de spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap in Zaanstad na de Turkse couppoging te signaleren, te duiden en te monitoren. Er is in die periode nauw contact geweest met betrokken organisaties en de Turks-Nederlandse gemeenschap.

Na de onrust in Poelenburg in september is in de ontwikkeling van het actieplan Poelenburg-Peldersveld ingezet op het betrekken van de wijk. Hierbij is extra aandacht besteed aan het multiculturele netwerk. Er zijn gesprekken georganiseerd met organisaties en bewoners met diverse afkomsten. Bij de voorbereiding van de bewonersavond zijn die mensen actief betrokken in de opzet van de avond. Deze betrokkenheid en inzet heeft mede geleid tot de hoge opkomst op de bewonersavond in november, waar het concept actieplan aan de wijk is gepresenteerd.

Er is in 2016 prioriteit gegeven aan het ondersteunen van kansen en concrete activiteiten in plaats van het schrijven van een actieplan aanpak polarisering en radicalisering.

Zo is in samenwerking met het Zaantheater aan 2000 middelbare scholieren de voorstelling ‘Jihad’ aangeboden, gecombineerd met een lespakket over polarisatie en radicalisering. Ook zijn dialoogprojecten gestart als ‘Nieuw Wij’ in Poelenburg en bij de Bron. Een betrokken groep inwoners heeft het bewonersinitiatief ‘Dialoog in Zaanstad’ weer opgestart.

Sinds 2015 heeft Nederland, en daarmee ook Zaanstad, te maken met een hoge instroom asielzoekers. De gemeente Zaanstad heeft in reactie hierop haar verantwoordelijkheid genomen en in 2016 verschillende (nood)opvanglocaties gerealiseerd. Bij de (nood)opvanglocatie Achtersluispolder, Veldpark en Hembrugterrein zijn vrijwilligerslocaties gerealiseerd, waar vele betrokken Zaankanters taallessen en andere activiteiten hebben georganiseerd voor asielzoekers. Daarnaast is er met belangrijke partners een zorgketen opgestart, is er samen met de onderwijsbesturen hard gewerkt om alle kinderen in de opvanglocaties naar school te laten gaan, en zijn asielzoekers door New Bees begeleid naar vrijwilligerswerk.

Het onderwerp opvang van asielzoekers en integratie van vergunninghouders is sinds de noodopvang sterker gaan leven in Zaanstad, en er is een groot aantal actieve Zaankanters en maatschappelijke organisaties opgestaan die zich willen inzetten. De gemeente is trots op alle initiatieven die zijn ontstaan om vluchtelingen een warm welkom te heten en thuis te laten voelen, en heeft deze initiatieven waar nodig ondersteund. Om als gemeente adequaat op de hoge instroom van asielzoekers te reageren is er in 2016 een vluchtelingenprogramma opgestart.

Aan de hand van enkele uitgangspunten vond in mei een eerste dialoog plaats met belanghebbenden in de stad. Aan vier gesprekstafels zijn collegeleden in gesprek gegaan met maatschappelijke organisaties, scholen, woningcorporaties, werkgevers, Stichting Vluchtelingenwerk, actieve Zaankanters, raadsleden en vergunninghouders. Daarnaast heeft er een apart gesprek plaatsgevonden met een aantal SWT's en met ondernemers en verenigingen in Zaanstad. Tijdens deze gesprekken zijn veel ideeën en oplossingen aangedragen, maar ook zorgen en aandachtspunten benoemd. De opbrengst van deze gesprekken is verwerkt in de  integrale visie op de opvang en integratie van vluchtelingen, welke in oktober is vastgesteld.

In lijn van de visie zijn er in 2016 verschillende projecten voor vergunninghouders opgestart om de integratie en participatie te versnellen en vergroten. Zo is er geëxperimenteerd met een vroege screening van de kwaliteiten en competenties van vergunninghouders en zijn de eerste vergunninghouders uitgenodigd voor een integraal gesprek op het SWT waar iedereen wordt gestimuleerd om naast de verplichte inburgeringscursus zo veel mogelijk mee te doen in de samenleving. Ook is het participatieverklaringstraject opgestart waar nieuwkomers kennismaken met de Zaanse samenleving, en is met het Universitair Asiel Fonds een convenant gesloten om de mogelijkheden op verder leren te vergroten.

De realisatie van de taakstelling die de gemeente heeft voor de huisvesting van vergunninghouders is in 2016 afgesloten met een achterstand van 97 personen. Het aantal te huisvesten vergunninghouders is ten opzichte van 2015 meer toegenomen dan verwacht, terwijl het aantal vrijgekomen sociale huurwoningen daalde. In 2016 hebben we verschillende alternatieve maatregelen ingezet, zoals het woningdelen en samenwerking met commerciële partijen, om zoveel mogelijk vergunninghouders te huisvesten en de spreiding van vergunninghouders over de stad te vergroten. Landelijk gezien hebben veel gemeenten moeite met het vervullen van hun taakstelling.

In 2016 heeft ook besluitvorming over een azc plaatsgevonden. Om ervoor te zorgen dat het azc goed landt in de stad is er een eerste bijeenkomst georganiseerd waar ongeveer 130 aanwezigen waren, waaronder omwonenden, het COA, maatschappelijke organisaties en raadsleden. Hier is constructief nagedacht over mogelijke acties die nodig zijn om het azc onderdeel te laten worden van de buurt.  

Wij stimuleren, faciliteren en ondersteunen, op maat, het verzelfstandigingsproces van buurthuisinitiatieven en bewoners die hierbij vanuit gemeenschappelijke verantwoordelijkheid een rol willen spelen. Wij streven naar het in stand houden van ten minste één laagdrempelige en zelfstandige door bewoners bestuurde voorziening met gezonde exploitatie per Sociaal Wijkteamgebied. De mate waarin ondersteuning plaatsvindt, is afhankelijk van de situatie per wijk of per buurthuis. Om te beoordelen of ondersteuning relevant en gewenst is, worden regelmatig (evaluatieve) gesprekken gevoerd met buurthuisbesturen aan de hand van een gespreksleidraad.

• Bieden van een financiële ondersteuningsregeling op maat om te waarborgen dat in alle Sociale Wijkteamgebieden een door bewoners bestuurde buurthuisfunctie beschikbaar blijft
• Contact onderhouden met bewoners die zich inzetten voor het behoud van een buurthuisfunctie in de wijk en het bieden van ondersteuning op maat (financieel, kennis, in natura)
• Investeren in de relatie tussen buurthuizen, sociale wijkteams, (sociale) ondernemers, maatschappelijke kracht en initiatieven

Er is in 2016 actief contact geweest met de besturen en vrijwilligers van de zelfstandige buurthuizen om hen gericht te ondersteunen op het gebied dat zij nodig hebben.

Met name door de wijkmanagers wordt geïnvesteerd in de relatie tussen buurthuizen, SWT’s, (sociale) ondernemers, en andere initiatieven. In Wormerveer bijvoorbeeld is de Amandelbloesem actief ondersteund om zich te ontwikkelen tot buurthuis.

De financiële ondersteuningsregeling is samen met de buurthuisbesturen aangepast en nog beter op maat gemaakt om te waarborgen dat in alle Sociale Wijkteamgebieden een door bewoners bestuurde buurthuisfunctie beschikbaar blijft. Daarnaast heeft het college in 2016 besloten om de bredere buurthuisvisie na drie jaar praktijkervaring opnieuw tegen het licht te houden.

Voor acht buurthuizen is een energieprestatieadvies opgesteld en is de meerjarige  onderhoudsbehoefte en –planning in beeld gebracht. Hiermee krijgen de buurthuizen beter zicht op hun exploitatielasten en hebben zij beter inzicht in mogelijkheden om deze lasten te verlagen.

Toelichting op effectindicatoren:

Het percentage mensen dat gebruik maakt van de ontmoetingsfunctie in de buurt is al jaren stabiel. De hogere ambitie is gebaseerd op de ervaring dat de verzelfstandigde buurthuizen veelal meer bezoekers trekken dan in de situatie van beheer en exploitatie door de welzijnsstichting. Vooralsnog wordt dat beeld niet bevestigd door de cijfers uit de Zaanpeiling. Naast deze 20% geeft nog eens 10% aan zeker van zo’n voorziening gebruik te zullen maken als die in de buurt zou zijn.

Zaanstad heeft een zorgplicht voor adequate huisvesting voor primair onderwijs. Om aan de wettelijke zorgplicht te kunnen voldoen ontvangt de gemeente jaarlijks een bijdrage uit het Gemeentefonds.

Aanvullend op de wettelijke eisen heeft de gemeente een uitgesproken ambitie als het gaat om het realiseren van kwalitatief goede en duurzame onderwijshuisvesting op de juiste plek in de stad, het liefst gecombineerd als een Integraal Kindcentrum. Bij Integrale kindcentra (IKC) wordt onderwijs, peuterspeelzaalwerk, kinderopvang, vrijetijdsbesteding (sport, cultuur) en zorg geïntegreerd aangeboden. Zo ontstaat een goede doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0-12 jaar. Voor het realiseren van deze ambitie heeft de gemeente aanvullend budget beschikbaar gesteld.

Sinds de besluitvorming van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) in 2011 is een en ander veranderd. De gemeente is bijvoorbeeld geconfronteerd met een forse rijksbezuiniging. Daarnaast zijn onderhoudstaken wettelijk verschoven van gemeenten naar schoolbesturen. Ook blijkt het realiseren van scholen in een dicht bebouwd binnenstedelijk gebied een complexere opgave dan voorzien bij de start van het IHP.

Daarom is er behoefte aan een flexibel programma waarbij beter ingespeeld kan worden op veranderende omstandigheden. Dat nieuwe programma vindt zijn weerslag in de Actualisatie IHP 15.2 die gelijktijdig met de begroting in besluitvorming wordt gebracht.

• Uitvoeren van het IHP-programma
• Uitvoeren van de Brede School Aanpak
• Samenbrengen van voorzieningen voor kind en gezin

In 2016 is flink geïnvesteerd in duurzaam en kwalitatief goede huisvesting voor het Primair Onderwijs. De gemeente zet hierbij waar mogelijk in op de realisering van brede scholen en Integrale Kindcentra (IKC), waarin samenwerking tussen de betrokken instellingen en de gemeente voorop staat. We actualiseren het Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs (IHP) twee keer per jaar, waardoor het programma flexibel blijft en op veranderende omstandigheden kan worden ingespeeld.

Vanwege de verbouwingen van de Herman Gorter en Tamarinde scholen is in het afgelopen jaar de tijdelijke school uitgebreid met tien lokalen inclusief een speellokaal. Op IKC De Kaaik zijn diverse aanvullende voorzieningen gerealiseerd. Ook is Het Schatrijk uitgebreid met een speellokaal en twee leslokalen.

De Brede School Aanpak, inmiddels bekend als Impuls Onderwijs, Sport en Cultuur, is voor het tweede jaar in vernieuwde vorm ingezet. Scholen kunnen kiezen uit een breed scala aan activiteiten van sport en cultuuraanbieders. Inmiddels hebben bijna negenduizend kinderen meegedaan aan de activiteiten. Eind 2016 zijn we gestart met de evaluatie van de huidige invulling om te zien of de regeling om verdere aanscherping vraagt.  

In de uitwerking van de Onderwijsagenda zetten het onderwijs, de gemeente en zorgpartijen in op een verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en zorg. Zo zijn nieuwe afspraken gemaakt rond de inzet van schoolmaatschappelijk werkers om een goede afstemming tussen onderwijs en Jeugdteams (JT’s) te realiseren.

Toelichting prestatie indicator:

Het percentage van de IHP-projecten dat is aanbesteed en door bouwheer in uitvoering is gebracht of gereed is in 2017 blijft achter op de begrote waarde van 2016. Dit is het gevolg van toegevoegde projecten binnen het IHP. Hierdoor is het aantal projecten dat is aanbesteed en in uitvoer is gebracht relatief lager dan gepland.

Wij bevorderen een goede aansluiting tussen de verschillende onderwijsvormen. Daarom zetten we ons in voor de verdere ontwikkeling van Integrale Kindcentra, als voorziening waar kinderen al voor de basisschoolleeftijd in hun ontwikkeling worden gestimuleerd. Zo kunnen zij zonder taalachterstand aan hun schoolcarrière beginnen en buiten het reguliere curriculum om aan sport en cultuuractiviteiten deelnemen. We bevorderen ook de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, technisch onderwijs en bedrijfsleven. En wij dragen waar mogelijk bij aan een positiever imago van het technisch onderwijs.

Samen met de onderwijspartners streven wij naar een optimale samenwerking rondom jeugdigen die ondersteuning nodig hebben in hun leer- en ontwikkelproces tot zo zelfstandig mogelijk in de samenleving deelnemende burgers. Op grond van de Jeugdwet en de Wet Passend Onderwijs hebben we samen de plicht om deze kinderen en jongeren maatwerk te bieden dat naadloos op elkaar aansluit en waarin de onderwijszorg- en jeugdhulpprofessionals samenwerken. Het uiteindelijke doel is dat zo veel mogelijk jongeren hun capaciteiten weten te benutten door onderwijs te volgen op het niveau dat zij aankunnen en dat zo min mogelijk jongeren het onderwijsproces zonder startkwalificatie verlaten. Ook voor jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen zorgen onderwijs en gemeente voor een zorgvuldige begeleiding in de overgang van school naar werk of een anderszins zinvolle dagbesteding.

• Uitvoering geven aan de ambities op acht thema’s, zoals die zijn vastgelegd in de Onderwijsagenda die alle onderwijsbesturen van de regio Zaanstreek en de gemeenten Oostzaan en Wormerland hebben onderschreven
• Met het rijk komen tot nieuwe afspraken voor Onderwijs Achterstandenbeleid m.i.v. 2017
• Uitvoeren van de wettelijke taak van leerplicht, RMC en leerlingenvervoer, waarbij wij oog hebben voor maatwerk en voor hetgeen nodig is in het kader van de Wet passend onderwijs

In 2016 is de gemeente samen met schoolbesturen en andere partners gestart met de uitvoering van de Onderwijsagenda. Op acht thema’s werken de partijen nauw samen aan een verder versterking van de onderwijskwaliteit. In dit eerste jaar zijn hier een aantal belangrijke stappen in gezet. De partners hebben een gezamenlijke visie opgesteld voor het Zaanse Integraal Kindcentrum en zijn pilots gestart met realisatie van deze visie op twee locaties. Samen met onderwijs- en opvangpartners is een aangescherpte definitie geformuleerd voor onderwijsachterstanden, waarbij de sociale omgeving van kinderen sterker wordt meegenomen. De gemeente en het onderwijs hebben afspraken gemaakt om meer doelgericht aan het bestrijden van achterstanden te werken. Daarnaast verbeteren we de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie door scholing van pedagogisch medewerkers. Ook zijn de afspraken rond de aansluiting van onderwijs en zorg aangescherpt.

Onderwijs, gemeente en partners rond handhaving hebben convenanten opgesteld voor veiligheid in en om de school voor het primair onderwijs en voor het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs.

Bij de uitvoering van leerplicht heeft de gemeente nauw samengewerkt met schoolbesturen om ervoor te zorgen dat er geen kinderen thuis kwamen te zitten als gevolg van de ontwikkelingen in Turkije en de wens van ouders met kinderen op bassischool De Roos om van school te wisselen. Waar ouders de keuze hebben gemaakt om over te stappen is dat soepel verlopen en konden alle kinderen onderwijs blijven volgen.

In 2016 is een start gemaakt met de modernisering van de verordening Leerlingenvervoer. Door middel van een innovatief en interactief proces, is veel ruimte gegeven aan ouders van kinderen om knelpunten en kansen te benoemen.

De aanpak gericht op voortijdig schoolverlaters is in 2016 verder versterkt. Met de pilot ‘Onbereikbare Jongeren’  krijgen we jongeren zonder schoolinschrijving, startkwalificatie, werk of uitkering weer in beeld. We nodigen hen uit voor een gesprek en kijken daarin of hulp nodig is bij het vinden van scholing of werk.

In de pilot ‘Leerplicht in het Jeugdteam’ verbeteren we de samenwerking tussen organisaties die werken op het vlak van preventie. Ook onderzoeken de JT’s de mogelijkheden om gezamenlijk de scholen beter te bereiken.

De aanpak Jeugdwerkeloosheid heeft geleid tot een terugdringing van voortijdig schoolverlaters. De afdeling Werk heeft in samenwerking met de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) de Leerwerkstraat voor jongeren tot 27 jaar gerealiseerd. De uitgangspunten van de Leerwerkstraat zijn: ‘Onderwijs waar dat kan, werk waar dat moet, zorg waar het nodig is’. In 2016 zijn via de Leerwerkstraat al jongeren herplaatst naar school en werk.

Toelichting prestatie indicatoren:

In de percentages ten aanzien van de herplaatste jongeren zijn voor het eerst de verzuimmeldingen niet meegenomen. Hierdoor vallen de percentages anders uit dan verwacht en zijn ze lastig te vergelijken met eerdere jaren. Het percentage jongeren dat is herplaatst op school valt lager uit dan vorig jaar, namelijk 41% t.o.v. 47%. Dit komt doordat verzuimmeldingen nu niet meer worden meegenomen in de telling. Deze groep is relatief makkelijk te plaatsen op school. Het percentage jongeren van totaal aantal RMC-meldingen dat is herplaatst op school valt wel hoger uit dan begroot, te weten 41% t.o.v. 25%. Het percentage herplaatste jongeren plus herplaatste oud-VSV’ers in totaal is om bovenstaande  reden (school, werk, uitkering, zorg of detentie) gedaald.

In absolute zin zien we een daling van de voortijdig schoolverlaters van 2,4 naar 2,0 procent.

De gemeente verhoogt de sportparticipatie en gezondheid van de inwoners van Zaanstad, door het aanbieden van goede voorzieningen voor sport en bewegen. Het dagelijks beheer van de faciliteiten valt onder programma 4.5.

• Realiseren van een nieuw binnen- en buitenzwembad in Zaanstad Noord
• Nieuw bouwen van Topsportcentrum De Koog
• Renoveren van zwembad De Slag
• Realiseren van sportpark De Omzoom
• Realiseren bestedingsplan Routekaart Buitensport 2016

Het afgelopen jaar is een feestelijk jaar geweest voor de Zaanse sport. We zijn gestart met de bouw van Zwembad Noord en de eerste contouren van de binnen en buitenbanen zijn zichtbaar geworden.  

Tijdens de September Sportmaand zijn verschillende nieuwe sportaccommodaties geopend, bijvoorbeeld Topsportcentrum De Koog, het AZ-trainingscomplex op sportpark Kalverhoek en sportpark De Omzoom.

Vanuit het bestedingsplan Routekaart Buitensport 2016 is de openbare ruimte op sportpark De Vijfhoek (voorheen sportpark Poelenburg) samen met de vrijwilligers van de verenigingen opgeknapt. Daarnaast is een kunstgrasvoetbalveld aangelegd bij ZVV Zaandijk.

In 2016 is de optie van renovatie van zwembad De Slag verder onderzocht en zijn nieuwbouwalternatieven in kaart gebracht. In 2017 wordt besloten welk scenario zal worden gerealiseerd.

In 2016 is besloten tot het realiseren van een verhuizing van hockeyvereniging De Kraaien naar de Fortuinweg in Koog aan de Zaan. De voorbereidingen hiervoor zijn van start gegaan.

Daarnaast zijn verschillende accommodaties in een nieuw jasje gestoken, zoals de wielerbaan voor DTS en de atletiekbaan voor AV Zaanland.

Naar aanleiding van de uitzending van Zembla over de veiligheid van rubbergranulaat in kunstgrasvelden en de uitkomsten van de onderzoeken van het RIVM eind 2016 zijn er twee bijeenkomsten georganiseerd voor voetbalverenigingen waarbij we tot een gezamenlijke standpunt zijn gekomen en blijven de voetbalverenigingen voetballen op kunstgras.

Zaanstad ondersteunt haar inwoners om zelf te zorgen voor een actief (sport)verenigingsleven dat bijdraagt aan het realiseren van bredere maatschappelijke doelstellingen.

Bij de Kadernota zal een tweede indicator worden toegevoegd over het aantal georganiseerde sportactiviteiten samen met het onderwijs.

• Inzetten van het Jeugdsportfonds (als onderdeel van Meedoen Zaanstad) om sport voor kinderen bereikbaar en betaalbaar te maken
• Ondersteunen van sporttalenten via de Stichting Topsportfonds Zaanstad
• Aanbieden van gemeentelijke sportvoorzieningen tegen maatschappelijke tarieven door het Sportbedrijf
• Bieden van individuele financiële ondersteuning voor sportparticipatie d.m.v. het Fonds Meedoen en het Jeugdsportfonds, om sport bereikbaar te maken voor kinderen
• Inzetten van combinatiefunctionarissen Sport door het Sportbedrijf (in samenwerking met onderwijs en cultuur), om basisschoolleerlingen te stimuleren te gaan sporten buiten schooluren
• Inzetten van wijkgericht sportbuurtwerk voor een zinvolle tijdsbesteding voor 12+-jongeren en het (laten) organiseren van sportactiviteiten voor kinderen
• Aanbieden van advies en het ondersteunen van inwoners met een beperking die willen sporten en sportverenigingen adviseren en ondersteunen om G-sport uit te voeren
• Met voetbalverenigingen om tafel gaan om de mogelijkheden van fusies te bespreken en deze te stimuleren

De geplande activiteiten zijn reguliere taken die conform de afspraken door het Sportbedrijf Zaanstad worden uitgevoerd. Daarnaast heeft het Sportbedrijf in 2016 aandacht besteed aan de Nationale Sportweek.

Het waarderen van Zaanse sporttalenten is gebeurd via de uitreiking van sportpenningen. Het afgelopen jaar zijn in totaal zestig penningen uitgereikt aan individuele en teamsporters.

Naast de reguliere activiteiten heeft in 2016 het EK-kwalificatietoernooi volleybal plaatsgevonden in het Topsportcentrum. Daarnaast heeft in december het AZ-Winterkamp voor jongeren met overgewicht plaatsgevonden op het AZ-trainingscomplex.

Met verschillende voetbalverenigingen is verkennend gesproken over mogelijkheden en bereidheid tot verdergaande samenwerking. De uiteindelijke beslissing om samenwerking te intensiveren of overgaan tot fuseren ligt bij de verenigingen.